Nummer 3: A Streetcar Named Desire (1951) R: Elia Kazan – Amerika
Naslagwerk: 1001 Films – bladzijde 255
“Ik was altijd afhankelijk van de vriendelijkheid van vreemden” Blanche DuBois (Vivan Leigh)
A Streetcar Named Desire is oorspronkelijk een toneelstuk uit 1947 van Tenessee Williams. In 1948 won hij er de Pulitzer prijs mee. Het stuk stond zowel in Londen als in New York op de planken. In Londen met Vivien Leigh die later dus te zien is in de Amerikaanse film en in New York met Jessica Tandy.
De regie is in handen van Elia Kazan en in de hoofdrollen zien we Marlon Brando, Vivien Leigh, Kim Hunter en Karl Malden.
Blanche DuBois gaat op bezoek bij haar jongere, zwangere zus Stella en diens echtgenoot Stanley in New Orleans. Stanley mag Blanche niet, en begint meteen informatie in te winnen over een huis dat nagelaten is aan de zussen. Hij ontdekt dat zij een hypotheek op het huis heeft genomen, en al het geld al heeft uitgegeven. Ondertussen observeert Blanche hoe Stanley haar zus slecht behandelt. Als Stella dan naar het ziekenhuis moet om te bevallen, ontwikkelt zich een steeds grotere spanning tussen de achtergebleven Stanley en Stella…
De verfilming van het gelijknamige toneelstuk is met recht een filmklassieker te noemen. Het wordt de beste rol van Marlon Brando genoemd en op dat moment voor Elia zijn succesvolste film. De film staat in ImdB’s Top 250 op nummer 202.
De film werd destijds genomineerd voor 12 Oscars waarvan er 4 verzilverd werden. Beste Bijrol voor Karl Malden, Beste Hoofdrol voor Vivien Leigh, Beste Bijrol voor Kim Hunter en Beste Art Direction voor Richard Day en George James Hopkins. Gek genoeg won Marlon Brando niet, die ging naar Humprey Bogart voor The African Queen.
Voor de verfilming werd voor de rol van Blanche DuBois gekozen voor Vivien Leigh die dus in het toneelstuk stond in het Londense West End. Omdat Jessica Tandy meer een toneel actrice was en ze voor de verfilming liever een actrice hadden die een groot publiek kon aantrekken werd voor Leigh gekozen. Ook omdat Marlon Brando op dat moment nog geen echte grote naam was op het witte doek. In het toneelstuk op Broadway had Jessica Tandy de grootste moeite met de onvoorspelbare Marlon Brando.
Marlon Brando kon echter in de film uitstekend opschieten met Vivien Leigh en werd een van zijn vele veroveringen. Op het toneel was men zo lyrisch over Marlon Brando dat het eigenlijk in het stuk de Marlon Brando show werd. Tennessee Williams was erg onder de indruk van Marlon en Elia liet hem zijn gang gaan. Toen de verfilming eraan kwam (Elia wilde in eerste instantie de regie niet doen – hij had tenslotte al het toneelstuk gedaan) besloot hij dat het accent voor de film wel weer meer op Blanche DuBois moest komen te liggen en dat lukte prima met Vivien Leigh die Marlon ook veel tegengas kon geven.
De film had in de jaren 50 nogal te maken met censuur. Zowel het script, de muziek en de film werden allemaal zodanig aangepast dat de verschillende partijen er tevreden over waren. Deze dvd versie is de uiteindelijke versie zoals Elia Kazan hem bedoeld had. Met onder meer 3 minuten nog niet eerder vertoonde beelden, (die er zonder medeweten van Elia Kazan op het allerlaatste moment uit gemonteerd waren) waaronder de seksuele spanning tussen Blance DuBois (Leigh) en Stanley Kowalski (Brando) en de passie van Stella (Kim Hunter) voor haar man Stanley Kowalski.
Ook had de film thema’s die voor de jaren 50 te gewaagd waren zoals de homo seksualiteit en de verkrachtings-scene. Ook de originele soundtrack van Alex North werd op bepaalde punten aangepast omdat ze het te sensueel of te aanstootgevend vonden. Dit gebeurde dus gewoon nog in de jaren 50 !
De regisseur Elia Kazan is zonder meer een groot cineast maar ook omstreden. De van oorsprong Turkse regisseur was in zijn jeugd lid van de Amerikaanse Communistische Partij en vond later als overtuigd liberaal dat hij was verraden door de militaire wreedheden van Stalin. Toen in Amerika de jacht werd geopend door de commisie McCarthy (een inktzwarte maar o zo interessant stuk geschiedenis) op vermeende communisten die er on-Amerikaanse praktijken op nahielden, vond Elia Kazan het nota bene als oud communist nodig om samen te werken met de commissie en noemde daarbij de namen van een groot aantal mensen in Hollywood die daardoor op de zwarte lijst terecht kwamen en nooit meer aan de bak kwamen.
Daaronder zaten John Garfield (die nota bene zelf in A Gentleman’s Agreement van Elia Kazan zat) en Leo Penn (vader van Sean Penn) en vele anderen. Saillant detail: Nicolas Kazan, de zoon van Elia schreef het script At Close Range waar Sean Penn in speelde. In de biografie van Sean Penn geeft hij hem daar ook alle krediet voor. En terecht.
De schrijver Arthur Miller (Death of a Salesman) die met Elia Kazan had samengewerkt was het oneens met Elia Kazan. De film On the Waterfront van Elia Kazan met Marlon Brando in de hoofdrol handelt over een verklikker en was het antwoord van Elia Kazan op zijn critici. Arthur Miller schreef op zijn beurt weer het verhaal The Crucible dat handelt over een puritein die liever sterft dan dat hij valse verklaringen uit tegen een van hekserij verdachte. Arthur Miller mocht later nog naar aanleiding van dit stuk in de beklaagdenbank van Joseph McCarthy zitting nemen.
In 1999 ontving Elia Kazan een ere Oscar voor zijn hele carrière. Hij ontving echter niet van iedereen een staande ovatie. Onder meer Nick Nolte en Ed Harris bleven zitten en weigerde te klappen. Warren Beatty en Karl Malden applaudisseerde luid en bewonderaars Martin Scorsese en Robert de Niro stonden op het podium om hem de Oscar in ontvangst te geven. Zo verdeeld was en is Hollywood nog na al die jaren.
Kortom, deze editie is een prachtig document met audio commentaar gedurende de hele film door Karl Malden en filmgeschiedkundigen Rudy Behlmer en Jeff Young. Vijf nieuwe documentaires: A Streetcar on Broadway, A Streetcar in Hollywood, Censorship and Desire, North and the Music of the South en Actor Named Brando.