Nummer 5: The Birth of a Nation (1915) – R: D.W. Griffith – Amerika
Naslagwerk: 1001 Films – bladzijde 24
“Het is het grootste wat ik ooit heb ondernomen, maar ik ben pas tevreden als ik iets anders heb (…) net als alle andere mensen streef ik naar perfectie.” -D.W. Griffith – 1915
The Birth of a Nation van D.W. Griffith is nog altijd een omstreden en uiterst controversiële film. Toen de film uitkwam waren er net zoveel voor- en tegenstanders.
De film is gebaseerd op het racistische boek en toneelstuk The Clansman: An Historical Romance of the Ku Klux Klan van Thomas Dixon Jr. Griffith zelf heeft altijd gezegd dat hij onverschillig stond tegenover de inhoud en dat hij alleen maar geïnteresseerd was in het visuele aspect ervan. Dat maakt hem en de film omstreden.
The Birth of a Nation is een historisch epos wat eigenlijk uit twee delen bestaat. Het eerste deel speelt zich af vóór de Amerikaanse Burgeroorlog en verklaart het ontstaan van de slavernij. We volgen twee families. De Stonemans uit het noorden en de Camerons uit het zuiden. In dit eerste deel zien we vooral dat de slaven en de voorstanders van de afschaffing van de slavernij worden aangewezen als oorzaak van de Amerikaanse Burgeroorlog. Het tweede deel laat de opkomst van de Ku Klux Klan zien. Volgens velen word de KKK in de film nogal bewierookt. Met name het tweede deel heeft een nogal racistische tendens.
Ik heb deze film vooral bekeken voor zijn historische waarde. Ik snap de controverse. Volgens kenners is het geschiedvervalsing. Maar zat die vervalsing vooral in het boek en toneelstuk of alleen in de film? Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Persoonlijk had ik tijdens het kijken van de film daar niet zo’n last van.
De film is ook van historische waarde omdat Griffith veel nieuwe cameratechnieken gebruikte die als maatstaf voor de huidige cinema dienen. Van dramatische close-ups tot de ‘rijer’ (opname met een rijdende camera), parallelle actieshot, kruiselingse montage en andere montagetechnieken. Ook maakte hij gebruik van kleurtinten door middel van filters om dramatische gebeurtenissen extra kracht mee te geven.
Het is bijzonder dat Griffith in 1915 een stomme film wist te maken met een speelduur van drie uur en dertien minuten. Die ook nog eens behoorlijk gedetailleerd is en daarbij ook nog eens weet te boeien. Hij had een budget van 40.000$ maar de film kostte uiteindelijk 112.000$ wat een vermogen was. Het toegangskaartje om de film te kunnen zien werd daarom 2$ wat in die tijd ook veel geld was. In eerste instantie kwam de film op 8 februari 1915 uit onder de naam The Clansman (naar het boek) maar kreeg later de titel The Birth of a Nation omdat Griffith vond dat de Verenigde Staten na de Amerikaanse Burgeroorlog een echte natie werd.
Joseph Carl Breil maakte een drie uur durende filmscore voor de film – wat in die tijd heel bijzonder was – waarin hij gebruik maakte van zowel bestaande als nieuwe arrangementen. Deze score werd pas later gebruikt en dus niet bij de première van de film. De score in deze Masters of Cinema uitgave is van de Mont Alto Motion Picture Orchestra in DTS HD Master Audio 2.0 stereo en 5.1 surround.
Toen de film in première ging protesteerde vooral de NAACP (National Association for the Advancement of Coloured People) en er braken zelfs rellen uit.
Griffiths film was de eerste die werd vertoond in het Witte Huis in 1915 voor president Woodrow Wilson.
Persoonlijk was ik erg benieuwd naar deze film. Deels omdat het een omstreden film is, deels vanwege de historische waarde ervan. Het is een behoorlijke zit maar mede door de mooie soundtrack en de titelborden blijft de film toch boeien.
Wat mij wel opviel en dat vind ik toch wel heel bijzonder is dat ook witte acteurs – geschminkt en al – de donkere acteurs spelen. Dat ziet er toch wel een beetje vreemd uit en je vraagt je ook af hoe Griffith daar mee weg kwam.
The Birth of a Nation blijft een bijzondere film. Ik zag deze in een mooie Masters of Cinema blu-ray uitgave. Prachtig beeld en geluid maken de kijkervaring wel een heel stuk aangenamer dan al die andere uitgaves waar niet op beeld en geluid gelet is. Naast de film bevat deze uitgave ook nog een informatief boekwerk, 7 korte films van Griffith over de Amerikaanse Burgeroorlog en een documentaire uit 1993 over de totstandkoming van Birth of a Nation.